The Hemingway Basque Route

Ernest Hemingwayk Euskadirekin izan zuen erlazioa eta esperientziak ezagutu

Ernest Hemingway idazleak Euskadira egindako bidaiak birsortzen duten 6 etapeko ibilbidea proposatzen dizugu

"Hemingway Basque Route" ekimenak idazle eta kazetaria zen, eta Pulitzer saria eta Literatur Nobel saria jaso zuen Ernest Hemingway ezagutzera eman nahi du, aurreko mendeko hogeiko hamarkadan lurralde hauek maite eta bere bizitza osoan maitasun hori izan zuen pertsona.

1.Etapa

'The Sun Also Rises / Fiesta'

Donostia - Txingudi

35 km -
1h 15

Donostia Ernest Hemingwayk idatzitako obraren bihotzean aurkitzen da: 'The Sun Also Rises/ Fiesta'. Hiri horretan bere bizitzan zehar bilatzen ari zena aurkitu zuen eta baita lagunekin gozatu ere. Halaber, eleberriko protagonistek Gipuzkoako lurraldetik esperientzia jarraitzen dute, Txingudiko Badia protagonista izan zen kostaldetik zehar eta mugak Hondarribia, Hendaia eta Irunen artetik diluitzen diren aurkikuntza eta Baiona eta Iru�ara elkartuz.

1.Etapa pausoz pauso:

1 Donostia

2 Pasaia (Pasajes)

3 Hondarribia

4 Irun

5 Txingudi

Beste interes puntu batzuk

BIOGRAFIA

Herriak eta Hemingway puntuak

Euskadi ezagutu zuen lehen aldia EHadley Richardson lehen emaztearekin bidaiatuz izan zen. Bidai hori egin ostean bere bizitzak beste norabide bat hartu zuen, ustekabezkoa berarentzat.

ERLIJIOA

Fedearen bilaketan

TXIRRINDULARITZA

Txirrindularitza zalea

Hemingwayk, 'The Sun Also Rises/Fiesta' eleberrian, txirrindularitzarekiko zaletasuna erakusten du.Donostian, protagonistak Euskal Herriko Itzuliko korrikalariekin kointziditu zuen.

2.Etapa

"Handietako bat"

Donostia - Eibar

76 km -
1h 46

Donostia betirako geratu zen Hemingwayren historian, izan ere, idazleak bere bizitzan zehar bilatzen ari zena aurkitu zuen eta beti bueltatu zen. Donostiatik, Hemingwayk Zumaiara bidaiatu zuen Ignacio Zuloagarekin batera, Kostaldeko Geoparke-ra joan zen eta Euskadiko bihotzera iritsi zen, Deba ibaia jaitsiz Eibarrera iritsi arte. Loiolako Ignazioren irudiaren bidez fedearen bila jarraitu zuen. Eta, bide batez, bere armagina osatu zuen.

2.Etapa pausoz pauso:

1 Donostia

2 Zumaia

3 Deba

4 Eibar

Beste interes puntu batzuk

Donostiak zerbait bitxia dauka. Kaleak ihintzez beterik egongo balira bezala dirudi. Aire freskoa asnartzen da beti, kale batzuetan itzalak daude beti, bero asko egiten duen egunetan ere.

The Sun Also Rises/Fiesta

3.Etapa

"Euskaldunak jende jatorra dira"

Eibar - Bermeo

65 km -
1h 45

Gaur egun bigarren mailako errepideak, lehen bide nagusiak. Beti plazer bat auto gidarientzat eta motor zaleentzat. Bizkaiko bihotzean, garoa eta kresala arnasten den tokia. Eibar eta Gernika artean, Lea-Artibai eskualdea zeharkatuz. Itsasora irekitzen da, arroketatik, itsaslabarretatik eta arrantza-portu zaharretatik, Mundaka edo Bermeo adibidez. Bihotz historikoa eta sentimentala zeharkatuz. Gernika. Eta errepidearen amaieran, Ogo�oko itsaslabarra, Matxitxako lurmuturra eta Gaztelugatxe haitza: triangelu magiko bakarra.

3.Etapa pausoz pauso:

1 Eibar

2 Ermua, Etxebarria eta Markina

3 Gernika

4 Busturia

5 Mundaka

6 Bermeo

Beste interes puntu batzuk

Non jaten zuen

Gastronomia, ardoa eta sagardoa

Hemingway gastronomiaren zale amorratua zen, gizateriaren aktibo ukigarrietako bat, Euskadin espresio maximoa lortzen duena kalitatean eta aniztasunean

Robert Caparen laguna

Guda eta armak

Hemingway historiako gerra-kazetaririk ospetsuenetako bat da. Ernest Hemingway ez zen euskal frontean egon. Hala ere, Gernikako bonbardaketa lehen eskutik ezagutzen zuen.

Nola bidaiatu zuen

Garraiobideak

Hemingway serieko automobilaren jaiotzaren garaikidea izan zen. 1899an jaio zen, eta serieko lehen autoa, Ford t, 1908an jaio zen. Familiak bat izan zuen. Beraz, ulergarria da automobilarekiko duen grina.

4.Etapa

"Uda arriskutsua"

Bermeo - Bilbao

59 km -
1h 30

Bigarren mailako errepideen bitartez, Bermeotik Bilbora joatea ezkutaturik dauden txokoak ezagutzean datza. Historiaz eta ondare artistikoz , kultural eta gastronomikoz beteriko tokiak, denbora eta beste leku batzuetan sentiaraziko gaituzten bitxiak aurkituko ditugu. Ipuinetatik ateratako bezalako portuetatik, piraten istorioetatik, hondartza nudistak baita, surf olatuak edota itsaspeko jarduerak ahaztu gabe.

4.Etapa pausoz pauso:

1 Bermeo

2 Deusto

3 Bilbao

Beste interes puntu batzuk

Bilbo hiri aberatsa da, sendoa, kirolari handiak dituena. Bertan lagun asko ditut.

The Dangerous Summer / El verano peligroso

5.Etapa

"Munduko gauzarik zibilizatuena"

Bilbao - Vitoria-Gasteiz

110 km -
1h 45

"Mariok azkar gidatu zuen Burgos eta Bilbo artean; momentu batzuetan 160 kilometro orduko abiadura hartu zuen. Mario lasterketako pilotua zen, eta nik kilometro-kontagailua begiratzen nuen bakoitzean ezin nuen geratu izerdia botatzeari "(The Dangerous Summer/El Verano peligroso)" (The Dangerous Summer/The Dangerous Summer/El Verano peligroso). Bilbo eta Gasteiz arteko errepideak berdin jarraitzen du, Hemingwayk hainbat aldiz egin zuen ibilbidea. Bihurgune batzuk leundu dituzte, eta asfaltoa aldatu, baita abiadura mugak jarri ere, Lancia horrek hartutakoekin konparatuz. Errepide horretan bizitako esperientziak itxaroten zaitu.

5.Etapa pausoz pauso:

1 Bilbao

2 Urdu�a

3 Vitoria-Gasteiz

Beste interes puntu batzuk

Moda

Arduragabeko dotorezia

Ernest Hemingwayk 1920an txapela, euskal txapela, aurkitu zuen. Nola aurkitu zituen abarketak. Hemingwayk, ehiztariak, arrantzaleak, arrantzaleak eta idazleak, berriz, kontu handiz aukeratzen zuten galtzadara zihoana, abiaraziko zuen jardueraren arabera. Bere oinetakoen bilduma, Vig�a Finkan oso ongi kontserbatuta dagoena. Botak militarretatik hasi eta alpargatetara, imajina ditzakegun oinetakoen mota guztiak. Eskertuko genizuke zure erosotasuna eta prestazioak. Batez ere, kaleek saldaz betetako jaietan.

Pilota

Pilotariak

Hemingwayk hogeigarren hamarkadan euskal pilota aurkitu zuen. Chicagon garai hartako frontoia zegoen: Rainbow Garden (sic). Urte horietan, geroago, 'Cancha' aldizkari mexikarrari esan zion, besteak beste, Erdoza, El Fen�meno edo Atano bezalako pilotariak ikusi zituela.

Zaletasunak

Surfa eta itsasoa

Hemingwayk ez zuen inoiz surfeorik izan. Hori bai, itsasoak, arrantzak eta igeriketak sekulako erakarpena sentitu zuten. 'The Sun Also Rises/Fiesta 'saioan, Euskal Kostaldeko hondartzak eta Kontxako badian igeri egiteko grina deskribatzen ditu. 'The Garden of Eden/El Jard�n del Ed�n 'saioan, Txingudiko badiaren deskribapena, Hemingwayk itsasotik hurbil sentitzen zuen bakearen fede ematen du. Pirinioetako ibaietan amuarraina arrantzatzeko grina ezin falta izan zen.

6.Etapa

"Errepideek leku onenetara eramaten gaituzte"

Vitoria-Gasteiz - Donostia / San Sebastián

118 km -
1h 51

N-1 zaharretik gidatzea plazerra da. Bidasoa zeharkatu ondoren, Hemingwayk bere bidaietan gehien erabili zuen errepidea da segurutik. Fresko eta ernai, ardoaren paradisutik sagardoaren zerura, txapelaren munduko hiriburua den Tolosa bezalako ondare eta kulturaren leku entzutetsuetatik igaroz. Hemingway bidaiariak ez zuen ia inoiz kentzen, beharbada, euskal atsotitzak gomendatutakoari men eginez: Txapela buruan ta ibili munduan.

6.Etapa pausoz pauso:

1 Vitoria-Gasteiz

2 Tolosa

3 Donostia-San Sebastián

Beste interes puntu batzuk

Gasteizen lo egin genuen; izotza, ogia, gazta, sagarrak eta ardo gorria erostera gelditu ginen.

The Dangerous Summer / Uda arriskutsua

1926ko urriaren 22an 'The Sun Also Rises/fiesta' eleberria argitaratu zen, zirriborroa Ernest Hemingwayk Donostian bukatu zuen. Liburuak inflexio-puntua ezarri zuen literatura anglosaxoian eta idazlearen esker ona mundu osoan. Bestalde, Hemingwayren literatura-bizitza Bilbon amaitu zen, 1959ko udan, eta bertan idatzi zituen 'The Dangerous Summer/El verano peligroso', bere azken literatur lana. Horrela izan zen hain garrantzitsua berak hainbat eleberritan Basque Country eman zuen izena. Eta zer esango genuke lurralde horretako jendearekin, kulturarekin eta ohiturekin izandako erlazioa?

"Euskaldunak oso pertsona onak dira. Oso zintzoak, baina baita oso zalapartatsuak ". Horrela transkribatu zituen Felix Areitiok Ernest Hemingwayren hitzak Mexikoko Cancha aldizkarian 1945ean. Idazleak bazekien zioen guztia. 1920ko hamarkadan Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako lurraldeak bisitatu zituen eta Bidasoaren beste aldekoak baita, Nafarroako lurraldeez zer esanik ez dago.

Euskadi ezagutu zuen lehen aldia EHadley Richardson lehen emaztearekin bidaiatuz izan zen. Bidai hori egin ostean bere bizitzak beste norabide bat hartu zuen, ustekabezkoa berarentzat.

Berehala Ernest Hemingway, XX. mendeko ingelesezko literaturaren gailurrera iritsi zen. Gainera bidaiari nekaezina izan zen. Euskadi/Basque Country bidaiatzen utzi ez zuen tokia, berarentzat inspirazio-iturri bat izan zen. Proposatzen dugun bidaia, berak jarraitutako pausuen bidaia da, bukatzen ez den lurralde bat ezagutuz.

Hemen idazteaz gain, arrantzaz, Pirinioetaz, itsasoaz, ardoaz, pilotaz, kulturaz eta gastronomiaz gozatu zuen. Lurraldeari zion pasioak hainbat lagun ekarri zizkion.

'Hemingway Basque Route ' ibilbideak, Ernest Hemingway idazle eta kazetaria, Pulitzer eta Literatura Nobel sariduna ezagutzera eman nahi du,eta lurralde hauetaz maitemindu zena bere bizitzan zehar.

Ernest Hemingwayk behin baino gehiagotan aldarrikatu zuen bere burua katoliko bezala. 'The Sun Also Rises/fiesta 'eleberri ospetsuan, bere protagonista nagusia, Jake Barnes, autorearen alter egoa, Iru�eko katedralean sartzen da otoitz egitera. Ildo horretan, Hemingwayk ez zuen inoiz bere bidaietan katedralak bisitatzeari utzi. Geroago, 1927an, Donovan apaiz jesuitari zuzendutako gutunean, katolikoa aitortzen da, nahiz eta ez zuen publiko egin, "Egile katolikoa har ez zezaten". Europako garai horretan, Donejakue Bidea egin zuen, Pauline Pfeiffer katolikoa zen bere bigarren emaztearekin batera.

Denboran salto eginez, ia bere bizitzaren amaieran, Andres Untzain apaiz katolikoari gutun bat idatzi zion, "Manager espiritual" izenekoa, hau da, "Zuzendari espirituala". Bere sentimendu erlijiosoei buruzko behin betiko testigantza. Lehendik Loiolako Ignaziori bere miresmena adierazi zion.

Andr�s Untzain, Mundakan jaio zen Hemingwayren ia urte berean, eta 1974ko martxotik, Euskadiko frentearen jaitsiera arte Saseta Ametralladoren Batailoan kapilau gisa zerbitzatu zuen. Gernikan zegoen konpainia bat zen. Hegazkin nazi-faxistek bonbardatu zuten egunean deskantsatzen zeuden Alemaniako Condor Legioa nabarmenduz. Kubara erbesteratua, adiskidetasun sendoa eta sakona izan zuten biak. 1959an, Ernest Hemingwayk Mundakako bere zuzendari espiritualaren hilobia bisitatu zuen. Aurrez aurre jarri zen aitaren egin zuen eta isilik otoitz egin zuen.

Sun Valleyko hilerrian, Idahon, hilobi katoliko batean lurperatua izan zen eta bere gorputzak, gizon eta emakume euskaldunen artean atseden hartzen du, Hemingwayk oso tratu berezia izan zuenekin azken hilabeteetan.

Hemingwayren pausoei jarraituz, Euskaditik zehar bidai batek ez luke gida horri atxikitako lekuak bisitatu beharrik izan, non gizonak otoitz egin zuen edo bere idazkietan aipatu besterik ez zuen egin.

"Errepideko txirrindularitza lasterketak dira izen hori merezi duen munduko kirol bakarra" Ernest Hemingway - 'The Sun Also Rises/fiesta'

Hemingwayk, 'The Sun Also Rises/Fiesta' eleberrian, txirrindularitzarekiko zaletasuna erakusten du. Donostian, protagonistak Euskal Herriko Itzuliko korrikalariekin kointziditu zuen , "Hurrengo goizean, azken etapa martxan jartzen zen, Donostia-Bilbao lasterketarekin". Edizio horretan 1925ean, Bottechiak Iru�ean alde egin zuen. Gainera, Frantziako Tourra "munduko kirol-ekitaldirik handiena" dela esan du. Euskal Herriko Itzuliak historian zehar Bizkaiko, Arabako, Gipuzkoako, Nafarroako eta Iparralde-Pays Basque fran�aiseko lurraldeak zeharkatu ditu. Lehenengo edizioa 1924an burutu zen. UCI WorldTourreko parte da.

Txirrindularitza tradizioa XX. Mendearen hasierara doa eta Europako garapen industrialera lotuta doa. Emakumezko eta gizonezko langileek bizikletaz zihoazen lanera, banan-banakako garraiobidea, osasuntsua, erosoa eta erabat autonomoa. Bizikletak kirol maila handia hartu zuen. Gaur arte, bizikleta masa-kirola izaten jarraitzen du, batez ere, praktikatzen dutenen artean eta jarraitzen dutenen arteko kopurua. Zentzu horretan, Euskadin goizetik hasi ziren bizikletak fabrikatzen, bizikleta-kondaira osatzen duten markak, bizirik jarraitzen duten arren, gutxika modernizatzen.

Bizikleta praktikatzea Euskadi pasio hutsa da. Historikoki lurralde hau profesional handiez beterik dago. horietako batzuk kirol munduko historia dira. Euskadiko bide bazterretatik milaka zale aurkituko ditugu, adin eta sexu desberdinekoak. Bidegorriak, BTT iblbideak bizikleta praktikatzeko ederra.

Euskal hiriburuek eta udalerri batzuek bizikletak alokatzeko zerbitzua eskaintzen dute. Eta zure bizikletaren beldur ez izan. Bizikletentzako denda edo tailerrak ez dituzu faltan botako.